कर्णालीका विद्यार्थीहरूको लागि वित्तीय साक्षरताः भविष्य निर्माणको आधार
तीखो सन्चार
कर्णाली प्रदेश, नेपालको अति विकट र विकसित क्षेत्रहरूमध्ये एक हो। यहाँका बासिन्दाहरूले विभिन्न आर्थिक, शैक्षिक र स्वास्थ्य सम्बन्धी चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छन्।साथै;न्यून रोजगारी तथा अवसरको समान पहुच नहुदा यसको असर समेत बित्तीय समाबेशिकरणमा परेको हो। यस क्षेत्रका विद्यार्थीहरूको भविष्य उज्ज्वल बनाउन वित्तीय साक्षरताको महत्व अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ। वित्तीय साक्षरताले विद्यार्थीहरूलाई आर्थिक एबम बित्तीय ब्यबस्थापनमा सक्षम, आत्मनिर्भर र जिम्मेवार नागरिक बन्न मद्दत गर्दछ।
वित्तीय साक्षरताको महत्व
वित्तीय साक्षरताले मानिसलाई व्यक्तिगत वित्तको आधारभूत ज्ञान प्रदान गर्छ। यसमा बजेटिङ गर्ने, बचत गर्ने, लगानी गर्ने, ऋण व्यवस्थापन गर्ने, बीमाको महत्त्व र जोखिम ब्यबस्थापन जस्ता विषयहरू समावेश हुन्छन्। कर्णालीका विद्यार्थीहरूलाई वित्तीय साक्षरतामा प्रशिक्षित गरेर उनीहरूलाई आर्थिक रुपमा जिम्मेवार बनाउनु मात्र होइन, भविष्यमा उधमशिलतातर्फ अग्रसर र सुरक्षित जीवनयापन गर्न सक्ने बनाउनु पनि हो।
बजेटिङ र बचत
बजेटिङ भनेको आफ्नो आम्दानी र खर्चको योजना बनाउने प्रक्रिया हो। विद्यार्थीहरूले आफूले पाउने खर्च र आम्दानीलाई व्यवस्थित गरी कहाँ बचत गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा बुझ्नुपर्दछ। कर्णालीका विद्यार्थीहरूले पनि आफ्नो विद्यालय खर्च, स्टेशनरी खर्च, र व्यक्तिगत खर्चलाई व्यवस्थापन गर्न सिक्नुपर्छ। साना साना रकम बचत गरेर भविष्यमा ठूला आवश्यकता एबम उधमशिलता बिकासमा उपयोग गर्न सकिन्छ भन्ने कुरामा उनीहरूलाई शिक्षित गराउनु आवश्यक छ।
बीमा र Retirement योजना
बीमा भनेको आकस्मिक घटनाहरूबाट जोगिनका लागि लिइने आर्थिक सुरक्षा हो। विद्यार्थीहरूले बीमाको महत्व बुझ्नुपर्दछ र भविष्यमा बीमामा लगानी गर्नुपर्दछ। यसले आकस्मिक विपद्मा आर्थिक सहायताको काम गर्छ।
Retirement योजना भनेको भविष्यमा जब हामीले काम गर्न छोड्छौं, त्यो समयका लागि बचत गर्ने प्रक्रिया हो। विद्यार्थीहरूले पनि सानै उमेरदेखि Retirement योजना बनाउने बानी बसाल्नुपर्छ। यसले भविष्यमा आर्थिक सुरक्षा प्रदान गर्दछ।
लगानी र ऋण व्यवस्थापन
लगानी भनेको आफ्नो बचतलाई बढाउनका लागि विभिन्न माध्यममा लगानी गर्ने प्रक्रिया हो। विद्यार्थीहरूले पनि थोरै रकम लगानी गर्न सिक्नुपर्दछ, जस्तै बैंकमा जम्मा गर्ने, शेयरमा लगानी गर्ने, Mutual Fund;Debentures;SIP लगानी वा अन्य माध्यमहरूमा। जसले गर्दा भविष्यमा उनीहरूलाई आर्थिक रुपमा आत्मबिश्वास र बित्त ब्यबस्थापनमा थप गतिशील बनाउछ;जुन रास्ट्रको पुजि निर्माणका लागि महत्त्वपूर्ण छ ।
ऋण व्यवस्थापन पनि वित्तीय साक्षरताको महत्वपूर्ण पाटो हो। विद्यार्थीहरूले ऋण कसरी लिने, कति लिने र कसरी तिर्ने भन्ने कुरा बुझ्नुपर्दछ। यसले उनीहरूलाई भविष्यमा अनावश्यक ऋणभारबाट जोगाउँछ।
विद्यालयमा वित्तीय साक्षरताको समावेश
कर्णालीका विद्यालयहरूले वित्तीय साक्षरतालाई पाठ्यक्रममा समावेश गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। वित्तीय साक्षरतासम्बन्धी विशेष कक्षाहरू, तामिल र गोष्ठीहरूको आयोजना गरेर विद्यार्थीहरूलाई शिक्षित गर्न सकिन्छ। शिक्षकहरूले पनि वित्तीय साक्षरताका बारेमा तालिम लिएर विद्यार्थीहरूलाई सहि मार्गदर्शन गर्नुपर्दछ।
निष्कर्ष
कर्णालीका विद्यार्थीहरूलाई वित्तीय साक्षरतामा शिक्षित गरेर उनीहरूको आर्थिक भविष्य उज्ज्वल बनाउन सकिन्छ। यसले उनीहरूलाई आर्थिक रुपमा सक्षम, आत्मनिर्भर र जिम्मेवार नागरिक बनाउँछ। वित्तीय साक्षरताले मात्र कर्णालीका विद्यार्थीहरूको भविष्य उज्ज्वल बनाउँछ भन्ने कुरा हामी सबैले बुझ्नुपर्दछ साथै यसलाई देशब्यापी बनाउनुपर्छ र यसका लागि आवश्यक कदमहरू चाल्न सम्बन्धि स्थानीय तहले बैंक तथा बित्तीय सस्थाको सहकार्यमा मासिक एब साप्ताहि रुपमा रेडियो कार्यक्रम तथा स्थानीय पत्रपत्रिका मार्फत जनचेतना अभिवृद्धि गर्न सकेमा कोशेढुङ्गा साबित हुनेछ।